Jesteś perfekcjonistą?
Jakie typy perfekcjonizmu występują w przyrodzie?
W moim środowisku większości osób perfekcjonizm kojarzy się z wysoką jakością dostarczanych przez perfekcjonistę produktów, ale też z ogromną uciążliwością współpracy z nim. A jakie są twoje obserwacje? Lubisz pracować z perfekcjonistami, czy raczej ich unikasz? A może są tacy, których lubisz oraz tacy, których nie lubisz?
Według badań opisanych w książce Richarda Wintera „W pułapce perfekcjonizmu. Prosta droga do porażki” można wyróżnić zarówno zdrowy jak i niezdrowy perfekcjonizm.
Badania z USA wskazują, że w społeczeństwie występuje 25% dysfunkcyjnych perfekcjonistów, 42% zdrowych perfekcjonistów oraz 33% non-perfekcjonistów. Dla mnie to było zaskoczenie: 2/3 populacji to perfekcjoniści. Wynika z tego, że ty, drogi czytelniku też najprawdopodobniej jesteś perfekcjonistą.
Jak odróżnić w praktyce perfekcjonizm zdrowy od niezdrowego?
Tabela, która opisuje różnice pomiędzy obydwoma rodzajami perfekcjonizmu często jest niewystarczająca. Po prostu nasilenie niezdrowego perfekcjonizmu może być u różnych osób różne. Nie wszystkie cechy muszą występować jednocześnie. Może też występować mieszanka cech jednego i drugiego perfekcjonizmu.
Do tego dochodzi trudność w obiektywnym spojrzeniu na samego siebie. Nawet będąc bardzo niezdrowym perfekcjonistą mogę być przekonany, że ja właśnie należę do kategorii zdrowych. Podobnie jak większość alkoholików upierających się, że nie mają problemu z alkoholem: „Mógłbym przestać pić gdybym tylko zechciał. Ale nie chcę, bo nie mam żadnego problemu”. A zatem, co robić?
Mogę zapytać osoby ze swojego otoczenia, jak jestem odbierany i sprawdzić, ile cech niezdrowego perfekcjonisty moi bliscy mi wskażą. Mogę obserwować symptomy: nierealistycznie wysokie aspiracje, niskie poczucie własnej wartości, chęć osiągnięcia sukcesu za wszelką cenę, uogólnianie porażek, narzucanie swojego zdania, stan męczący mnie i moich najbliższych.
Mogę oprzeć się na skali MPS (ang. Multidimensional Perfectionism Scale) Frosta wyróżniającej 6 kluczowych cech myślenia:
- nadmierne skoncentrowanie na błędach w odniesieniu do zakładanych wyników (jest to główny wymiar),
- nadmiernie wysokie osobiste standardy wykonawstwa,
- wątpliwości co do własnych działań,
- przekonanie o wysokich oczekiwaniach ze strony rodziców,
- przekonanie o silnym krytycyzmie rodziców,
- przesadny nacisk na precyzję, porządek i organizację.
Albo spojrzeć na siebie przez pryzmat skali APS Revised (ang. Almost Perfect Scale):
- wysokie standardy,
- pedanteria,
- tendencje do prokrastynacji,
- problemy z relacjami.
Czym grozi niezdrowy perfekcjonizm?
Właśnie. A co mnie obchodzi jakieś nazewnictwo? Nawet jeśli się zgadzam, że prezentuję sobą tzw. niezdrowy perfekcjonizm, to co z tego? Komuś to się nie podoba? To jego problem.
Okazuje się, że podobnie jak długotrwały alkoholizm prowadzi do różnych chorób i może się skończyć śmiercią tak i niezdrowy perfekcjonizm może zaszkodzić. Jakie problemy najczęściej dotykają niezdrowych perfekcjonistów? Depresja (wypalenie, myśli samobójcze), gniew (z utratą panowania), zaburzenia odżywiania.
Wnioski
Zastanów się, czy jesteś perfekcjonistą (niezależnie od odpowiedzi — co dzięki temu zyskujesz? Co tracisz?)
Jakim jesteś perfekcjonistą? Jeśli jesteś perfekcjonistą. Użyj przynajmniej kilku opisanych wyżej sposobów, aby się upewnić, czy nie popełniasz błędu w swojej ocenie.
Jaki jest twój cel? Chcesz pozostać jaki/-a jesteś? Chcesz coś zmienić? Co chcesz zmienić? Jak to zrobisz?
Obserwuj innych, wyławiaj perfekcjonistów. Którzy z nich są niezdrowymi perfekcjonistami?
Zastanów się co zyskujesz, a co tracisz we współpracy z niezdrowymi perfekcjonistami.
Zdecyduj jak będzie wyglądała twoja dalsza współpraca z niezdrowym perfekcjonistą. Nic nie zmienisz? Przestaniesz z nim/nią współpracować? Powiesz mu/jej o twojej ocenie jego/jej perfekcjonizmu? Zaproponujesz pomoc?
Chcesz wiedzieć więcej?
Przeczytaj książkę: Richarda Wintera W pułapce perfekcjonizmu. Prosta droga do porażki. Dowiesz się jakie inne typy perfekcjonistów wyróżniamy i jak to się odbija na życiu perfekcjonistów i ich bliskich. W jaki sposób rodzice mogą kształtować postawę perfekcjonisty. Jak rozpocząć podróż od niezdrowego do zdrowego perfekcjonisty.
Fot.: Flickr / yakovlev.alexey na lic. CC BY-NC-ND 2.0
