Zmiana (w) pracy

Zmiana, często jest określana jako „jedyna stała w życiu”. Czy nam się to podoba, czy nie, wiodąc nawet bardzo przewidywalne życie, na pewno nie ominiesz zmian. Nie ma więc nic zaskakującego w tym, że od jakiegoś czasu procesy towarzyszące zmianie stały się obiektem poważnych naukowych obserwacji.

Co się zmienia?

Wyobraź sobie swoją najbardziej stabilną przyszłość zawodową. Nawet wtedy zmieniać się będą poszczególne aspekty Ciebie i Twojego otoczenia: wygląd pomieszczeń, sprzęt elektroniczny (a zatem także sposób jego obsługi), wreszcie ludzie, a wraz z nimi Ty i Twoje podejście do niektórych spraw.

Nic nie trwa wiecznie, spodziewaj się niespodziewanego, lepiej zapobiegać, niż leczyć. Nasz potoczny język jest pełen powiedzeń mających zachęcić do profilaktyki, ubezpieczania się na przyszłość, przygotowania „planu B”. W Japonii istnieje pojęcie: shogyo mujo, któremu najbliżej do naszej zmienności rzeczy, przemijalności, a jego znaczenia uczy się dzieci już w czwartej klasie szkoły podstawowej.

Czy zmiany warto polubić?

Na pewno w świecie, w którym przyszło żyć, warto oswajać się z ich nieuchronnością. Zdecydowanie trudniej jest nas zaskoczyć wtedy, gdy zakładamy, że pewne składniki otoczenia, choć w niewielkim zakresie, ulegną zmianie. Naturalna ludzka zdolność adaptacji do nowych warunków działa lepiej, gdy jest wspomagana przekonaniem o własnej skuteczności. Przypomnij sobie zatem, jak dostosowałeś się do nowych warunków w przeszłości, co wzmocniło Cię, gdy sprawy szły nie tak, jak sobie wcześniej układałeś obowiązki, że dziś nie stanowią już obciążenia?

Tabela poniżej prezentuje fragment Skali Stresu Holmesa i Rahe. Ci dwaj badacze w 1967 r. wyszczególnili listę najbardziej stresujących zdarzeń życiowych. Utrata pracy jest w nim niemal równa chorobie, a tak wyczekiwane wydarzenia jak święta, czy wakacje, wiążą się dla ludzi z niewielkim, ale odczuwalnym napięciem i niepokojem. Według autorów istnieje duże prawdopodobieństwo, że jeśli kilka takich nagłych, życiowych zmian skumuluje się w ciągu roku, może to doprowadzić do pogorszenia się funkcjonowania osoby, a nawet choroby.

Tab.1 Skala stresu Holmesa i Rahe’go – Social Readjustment Rating Scale (SRSS)

Odejście z pracy

Jak zatem mądrze wprowadzać zmiany w życiu zawodowym, by nie zapłacić zbyt wysokiej ceny w postaci pogorszenia się naszego zdrowia? Jeśli np. uznasz, że czas odejść z pracy, bo wyczerpały się w niej możliwości, pamiętaj o ważnym aspekcie – sama zmiana pracy rozwiązuje tylko część trudności. Czasem zmiana w pracy wystarczy. Odejście do innej firmy, nie sprawi, że problemy znikną, a istnieje ryzyko przeniesienia do niej, niczym na kalce, przyzwyczajeń z dawnego stanowiska czy zespołu. Co zatem możesz zrobić, nim zdecydujesz się na zamknięcie za sobą drzwi?

Użyteczne wydaje się zadanie sobie kilku poniższych pytań:

• Co zmieniłbym w moim obecnym miejscu pracy, gdybym musiał w nim zostać jeszcze przez jakiś czas?

• Co zrobiłbym inaczej, lub co i do kogo powiedział?

• W jaki sposób zadbałbym o siebie w kontaktach z innymi?

• Które obowiązki i w jaki sposób zacząłbym wykonywać w inny sposób niż do tej pory?

Odpowiedzi na te pytania i badanie dostępnych możliwości zbliżają Cię do myślenia o trwałej zmianie. Zaczynasz lepiej rozumieć, czego tak naprawdę potrzebujesz. Czy to musi być zmiana pracodawcy, skoro o wszystkich korporacjach myślisz w podobny sposób? Może powinna być to zmiana branży, na dodatek poprzedzona solidnym przekwalifikowaniem, a może wreszcie pozostanie w obecnym zawodzie, lecz wyjazd do innego miasta?

Wskazówki

Jako drogowskazem we wprowadzaniu zmian (nie tylko zawodowych) można się posłużyć podejściem skoncentrowanym na rozwiązaniu (1). Główne wskazówki tego podejścia brzmią zaskakująco prosto, podobnie jak prostota cechuje całą dyscyplinę myślową leżącą u podstaw tej formy działania.

• Jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj.
• Jeśli coś działa, rób tego więcej, powtarzaj.
• Jeśli coś w ogóle nie działa, spróbuj czegoś innego.

Poznałem ludzi, którzy po kilku latach pracy w wyuczonym zawodzie, zdecydowali się właśnie na spróbowanie czegoś innego np. postanowili nauczyć się od podstaw nowej umiejętności. Co ciekawe, często czas, który był im potrzebny do przekwalifikowania się, przewyższał ilość dni i tygodni niezbędnych do wyszukania odpowiedniej pracy lub zmiany jej stylu we wcześniej wykonywanym zawodzie. Wysiłek był więc ogromny, a jednak ludzie ci zdecydowali się na taki krok. Dlaczego? Bo czasem wystarczy rozpoczęcie czegoś nowego, lub powrót do długo odkładanych planów, by złapać wiatr w żagle. Jednakże zanim podejmiemy ten wieloletni wysiłek, powinniśmy, jak pisałem wcześniej, odpowiedzieć sobie na pytanie: do czego ma nas doprowadzić zmiana?

Zmiana pod kontrolą

Planując przyszłość, nie zapominaj o tym, że obszar zmiany, nad którym masz szczególną kontrolę znajduje się w Tobie. To obszar umiejętności. Możesz uczyć się reagowania na sytuacje nowe i stresujące, by lepiej sobie z nimi radzić, zwiększać swoje kompetencje w sposobach prowadzenia rozmowy i proponowania swoich pomysłów, wreszcie negocjować i z większą skutecznością przekonywać. Bądź aktywny w marzeniach o lepszym jutrze i wyczekiwaniu zmian na lepsze. Wszak jednego, co do natury zmian możesz być pewien. Zmiany nadejdą z pewnością. Tym lepsze im bardziej im pomożesz.

(1) Twórcami podejścia krótkoterminowego skoncentrowanego na rozwiązaniu (Brief Solution Focused Therapy- BSFT) byli Insoo Kim Berg i Steve de Shazer w Krótkoterminowym Centrum Terapii Rodzin w Millwauke. Do Polski metodę tę sprowadzili w 1990 r. Mariola i Jacek Lelonkiewicz i od 25 lat, w Centrum Terapii Krótkoterminowej w Łodzi, promują ją jako skuteczną metodę zdrowienia i rozwoju.

Fot.: Flickr/InAweofGod'sCreation na lic. CC BY 2.0